Hipokondriyazis ya da hastalık derdi bozukluğu olarak isimlendirilen bu rahatsızlık ile karşı karşıya olanların günlük sorunlarla başa çıkma hüneri azalabiliyor, ömür kalitesi düşüyor ve kişi doktora gitmekten de kaçınabiliyor. Uzman Klinik Psikolog Gizem Mine Çölümlü, hastalık tasası bozukluğu (hipokondriyazis) hakkında bilgi verdi:
Hasta olma korkusu iş ve toplumsal ömrü olumsuz etkiliyor
Hastalık telaşı bozukluğu kişinin önemli bir hastalığa yakalanma korkusu yahut kişinin esasen bu hastalığa sahip olduğu inancıyla ilgili ağır korku ile kendini gösteren bir rahatsızlıktır. Önemli bir hastalığa yakalanma mümkünlüğünü öbür insanlardan daha yüksek olarak değerlendirirler. Kişi; çarpıntı, terleme, kas ağrısı, uyuşma, sırt ağrısı, karın ağrısı, şişkinlik, öksürük, baş ağrısı üzere belirtileri önemli algılayarak kıymetli bir rahatsızlığın belirtisi olarak yorumlar. Kâfi seviyede tıbbi tetkik ve değerlendirmeler yapılmasına karşın, kişinin bedensel bir rahatsızlığı olduğuna dair inancı devam eder. Bu tasaların dış görünüm ile ilgili olmaması ve bu ağır tasa ve bedensel uğraşın en az 6 ay sürüyor olması toplumsal, mesleksel ve öteki alanlarda fonksiyonellik kaybına yol açması öteki teşhis kriterlerindendir.
DSM (Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı) 5 Teşhis Kriterleri’ne nazaran hastalık telaş bozukluğuna sahip insanlarda bu belirtiler bulunur:
– Kişi ağır bir hastalığı olduğunu ya da olacağını düşünüp durur.
– Şahısta bir hastalık belirtisi yoktur ya da çok hafif belirti vardır. Ailesinde bir hastalık hikayesi bulunuyorsa ya da hastalık riski varsa bunu daima ve çok seviyede düşünür.
– Kişi sıhhatiyle ilgili çarçabuk dehşete kapılır ve yüksek seviyede bir telaş duyar.
– Öteki bir rahatsızlık durumu varsa ya da hastalık çıkma mümkünlüğü yüksekse, (örneğin ailede bir hastalık hikayesi varsa) bu hususta daima düşünüp durmak çok bir düzeydedir
– Kişi hastalık belirtilerine karşı bedenini daima araştırır ve tabip ya da hastaneye gitmekten de kaçınır.
– Hastalıkla ilgili düşünüp durma; bedensel belirti bozukluğu, panik bozukluğu, bedensel algı bozukluğu, takıntı-zorlantı bozukluğu ya da sanrılı bozukluk, bedensel cins üzere diğer bir ruhsal hastalıkla daha yeterli açıklanamaz.
– Hastalıkla uğraşıp durma mühleti en az altı aydır lakin korkulan özgül hastalık bu müddet zarfında değişebilir.
Küçük bir hastalık belirtisi bile çok önemli algılanıyor
Hastalık derdi bozukluğuna sahip şahıslar bu durumun çok mantıklı olmadığının farkında olsalar bile kaygılanmaya devam ederler. Kanıları ve konuşmaları çoklukla fizikî hastalıklarla ilgili telaşlar etrafında döner. Kimi olgularda ise kişi fikir ve bedensel uğraşlarının mantıksız olduğunun şuurunda olmayabilir. Bir hastalığı olduğuna dair ağır korku yaşamaları küçük fizikî değişimleri dahi (yorgunluk, ağrıyan kas, küçük bir yara gibi) önemli bir rahatsızlığın habercisi olarak yorumlamalarına sebep olur. Cinsiyet ve öbür sosyodemografik (eğitim, uygar durum gibi) özellikler bu rahatsızlıkta belirleyici değildir.
Tedavide ilaç dayanağı ve psikoterapi yeterli sonuçlar veriyor
Hastalık tasası bozukluğu genç yaşta başlamakla birlikte, 40-60 yaş ortasında da sıkça rastlanmaktadır. Tedavide en düzgün sonuç, hekim denetiminde ilaç takviyesi ve psikoterapi kombinasyonu formundadır. Psikoterapi desteği ile kişinin bedensel belirtilerini felaket olarak görmesine yol açan tetikleyici etkenler ve bu tasaya özdeş belirtiler üzerinde durulur. Tedavi uygulandıkça da kişi daha üretken, daha fonksiyonel ve daha yeterli hissedebilmektedir.