Ayşegül Kahvecioğlu / ANKARA – AK Parti ve MHP’nin “dezenformasyon” yasası teklifinin TBMM Genel Şura görüşmeleri ekim ayına bırakılırken, teklifin en kritik başlıklarından birini oluşturan “Basın Ahlâk Esasları”, Basın İlan Kurumu (BİK) Genel Kurulu’nun kararı ile 28 yıl ortadan sonra tekrar düzenlendi. Resmi Gazete’de dün yayımlanan BİK Genel Kurulu’nun 27 Mayıs 2022 tarihli kararında yer alan temeller özetle şöyle:
– Periyodik yayınların basılı nüshaları ile resmi ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ilişkin internet haber siteleri ve toplumsal ağ hesapları, Basın Ahlâk Esasları’na uymak zorunda olacak.
– Yayınlarda, ilgili bahiste açılmış soruşturmanın kapalılığı ihlâl edilemeyecek. “Suçu ve hatalıyı övecek, halkı kin ve düşmanlığa tahrik edecek” yayın yapılamayacak. Ayrıyeten terör örgütleri, bunların üyeleri ve olaylar hakkında bilgi ve görsellere, bu örgütleri yasal gösterecek halde yer verilemeyecek. “Aile yapısını bozmaya yönelik ve ailenin korunmasına alışılmamış yayın” yapılamayacak. Türk toplumunun ortak ulusal ve manevi pahalarını zayıflatmaya yönelik yayın yapılamayacak.
– Basın ahlâk temellerine, “haberler ve yorumlar gerçeği gösterir, yanlış ya da aldatıcı olamaz” tabiri eklendi.
– Yeni kriterlere nazaran çocukların husus edildikleri yayınlarda, çocukların üstün faydası gözetilecek; onların sağlıklı ve inançlı geleceği için her türlü hassasiyet göz önünde bulundurulacak. Yayınlarda geleceklerinin olumsuz etkilenmemesi hedefiyle kimlik ve yerleşim bilgilerine açık yahut dolaylı olarak yer verilmeyecek.
60 gün içinde şikâyet
– Gazetelerin internet haber sitelerinin “Basın Ahlâk Esasları” çerçevesinde kıymetlendirilmesine ait kapsam genişletildi. Buna nazaran, ek gösterge alan gazetelerin toplumsal ağ hesapları da internet haber sitelerinin sorumluluklarını üstlenecek.
– Basın Ahlâk Asıllarına karşıtlık savına dair müracaatların, yayın tarihinden itibaren 60 gün içinde yapılması gerekecek. İdare Kurulu’nun resen harekete geçeceği durumlarda da bu mühlet geçerli olacak. Şikâyetler, Basın İlan Kurumu internet sitesi üzerinden elektronik müracaat yoluyla da yapılabilecek.
Ek göstergeler düzenlendi
Dün Resmi Gazete’de yayımlanan “Resmi İlân ve Reklâmlar ile Bunları Yayınlayacak Vadeli Yayınlar Yönetmeliği”nde yapılan değişiklik ile resmi ilanların yayınlandığı mecralar ortasına gazetelerin toplumsal ağları da eklendi.
Düzenleme ile yayınlanması zarurî ilanlar ortasına, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi gereği yayınlanması mecburî olan ilânlar da eklendi. Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile kurulan kuruluşlar yahut bunların iştirakleri de gazete ve mecmualara özel ilân ve reklam verebilecek. En az 12 ay müddetle kesintisiz resmi ilân yayınlayan gazetelerden; İstanbul, Ankara ve İzmir’de yayınlanan ve yüzölçümü 3,75 metrekareden az olmayanlara 2/3 oranında ek gösterge uygulanacak. Kendisine ilişkin internet haber sitesinde, kaynak göstererek Basın İlan Kurumu’nun belirleyeceği halde duyuran gazetelere 1/6; kurumca tespit edilecek toplumsal ağlardan, kendisine ilişkin hesaplarda kurumun belirleyeceği formda paylaşım yapan gazetelere 1/8 oranında ek gösterge uygulanacak.
Teklifte düzenlenmişti
Meclis’te yeni devirde ele alınacak dezenformasyon yasası teklifine nazaran, basın kartı sahibinin basın ahlâk temellerine ters davranışlarda bulunması halinde, ihlâlin mahiyeti göz önünde bulundurularak basın kartının iptaline karar verilebilecek. Basın ahlâk asıllarına alışılmamış davranışlarda bulunulması nedeniyle basın kartının iptali halinde, ilgili gazeteci 5 yıl mühletle tekrar basın kartı alamayacak.