Sabancı Vakfı’nın 2009 yılından bu yana Türkiye’de toplumsal gelişmeye katkıda bulunan bireylerin yaptıkları çalışmalar ile yarattıkları fevkalâde tesirleri görünür kılmak ve topluma ilham vermek maksadıyla yürüttüğü “Fark Yaratanlar” programının 13. dönem Fark Yaratanları belirli oldu. Yılın Fark Yaratan isimleri; kız çocuklarının hayatında yarattığı fark ile Diyarbakır Bağlar İlçesi Muradiye Mahallesi Muhtarı Dilek Demir, “Şırnak’ta Bilim Tekrar Doğuyor” projesi ile Fen Bilimleri Öğretmeni Erdinç Fazilet Bakkal, “Diyarbakır Kültür Elçileri” projesi ile Tarih Öğretmeni Ferda Salık ve kurucusu olduğu “Kekele TV” ile Seda Fırın oldu. Dönemin dört Fark Yaratan ismini bu pazar Yeni Şafak sayfalarına konuk ettik ve projelerini konuştuk.
SEÇİLMEDEN EVVEL DE MUHTAR ÜZEREYDİM
Diyarbakır’ın birinci ve tek bayan muhtarı olan Dilek Demir, her vakit etrafında gelişen olaylara hassas, gereksinim sahiplerine elinden gelen yardımı yapan bir vatandaş mahallesinde tanınıyormuş. Bu yüzden etrafındakiler şimdi bu yola çıkmadan evvel de kendisini muhtar üzere görürmüş. “2014 seçimlerinde de aday olmam için etrafım ve çocuklarım beni değerli ölçüde teşvik etti. Daha evvel mahallemizde bir bayan muhtar olmadı ve benim adaylığım doğal ki kimi noktalarda reaksiyonla karşılandı” diyen Demir, altı erkek aday olmasına karşın 1500 oy farkla muhtar seçilmiş.
“Çok başarılı bir öğrenciyken, okula erkenden gidecek kadar okumayı severken çok erken yaşta önlüğüm üzerimden çıkartıldı ve gelinlik giydirildi. Babam beni şiddetle, zorla evlendirdi. Bu duruma o yaşta da çok karşı çıktım. Çocuk yaşta, erken ve zorla evlendirilen kız çocuğu olmak istemiyordum” diyen Demir, okuldan alındığı için okuma aşkının daima içinde kaldığını söylüyor. Artık hiçbir insanın, bilhassa hiçbir kız çocuğunun okuldan alınmaması için yemin ettiğini tabir eden Demir, “Bu 8 yılda 40 kız çocuğunun hayatına dokundum. Bu insanlara köprü oluyoruz, âlâ şeylere vesile oluyoruz. Şu anda gücüm kendi mahalleme yetiyor. Elimden geldiği kadar diğer taraflara da yardımcı olmaya çalışıyorum” diyor. Muhtar olduğu mahallenin yakıştırmasıyla “Dilek Anne”, farklı kaygıları olan fakat söylemeye çekinen mahalle sakinleri için bir de muhtarlık ofisinin önüne bir dilek-şikayet kutusu koymuş. “Şikayetleri olup da yanıma gelmeye çekinenler için ve gördüğüm an bu kutuyla fark yaratabileceğime inandım. Kutuyu aldım ve muhtarlık ofisimin önüne astım ” diyen Demir, vakitle mahallelinin kutuya değil onun yanına geldiğini ve çekinmediklerini söylüyor ve ekliyor.
ASTRONOMİ ÖĞRENCİLERİMİ HEYECANLANDIRDI
Şırnak Uludere Şenoba Beldesi Üçtepe Ortaokulu’na tayin olduğunu öğrendiğinde çok büyük umutları olduğunu söyleyen Erdinç Fazilet Bakkal’ın serüveni teleskobunu sırtlayarak köye gelmesiyle başlamış. Öğrencilerin bilime ve öğrenmeye olan ilgilerini astronomi ile artırabileceğini düşünen Bakkal, “Astronomi her insanı heyecanlandırabilen bir bilim kısmı. En hoş yanlarından biri ise en büyük laboratuvar olan gökyüzünün parasız bir halde gözünüzün önünde durması. Yapmanız gereken onun lisanını öğrenerek incelemeye başlamak” diyor.
Müşahede ve atölye çalışmaları ile başladığı aktifliklerine daha sonra Uzay ve Fen sınıfı kurarak devam etmiş. Akabinde bu sınıfı yalnızca kendi okulu için değil etraf okullar için bir bilim merkezi haline getirmiş. Uzak köylerde olan çocuklara deney materyalleri ve teleskopları alıp kendisi ulaşan Bakkal, Şırnak’ta bilimin heyecanını 15 farklı okulda 3000 çocuğa yaşatmış. Bakkal, sınıfını oluştururken öğrencilerin hayal dünyalarını genişletecek ve onları daha çok meraklandıracak bir sınıf oluşturmayı amaçladığını ve bu gayesine ulaştığını memnunlukla söz ediyor ve ekliyor: “Sınıfımızın içerisinde bilgisayarlarımız, TÜBİTAK kitaplarından oluşan bir kitaplığımız, teleskoplarımız, mikroskoplarımız ve öğrencilerin merak ettikleri birçok deney gerecimiz var. Bu materyalleri istedikleri anda kendi araştırmaları için kullanabiliyorlar. Bu türlü özgür bir ortam ilgi ve tutkularını daima canlı tutabiliyor.”
KÜLTÜR ELÇİLERİ BİR STK ÜZERE ÇALIŞIYOR
Diyarbakır’ın Silvan ilçesinde dünyaya gelen Ferda Salık, yirmi kardeşli kalabalık bir ailenin on beşinci evladı olarak doğmuş. Çalışkan bir öğrenci olan Salık, hemşire olan ablasının takviyesi ile okuyabilmiş. “Zor koşullarda eğitime ulaşmak, mesleğime daha çok sarılmama daha çok şükretmeme vesile oldu. Çalışmalarımla farklı alanlarda ulusal birçok muvaffakiyet elde ettim” diyen Salık, kendi öyküsünden yola çıkarak kız çocuklarının gerçek bilgi ve birikimle donatıldıklarında evvel kendilerini sonra etraflarını değiştireceklerini düşünmüş.
12 yıl köyde ve ilçelerde öğretmenlik yapan Salık’ın lise öğrencilerindeki yılgınlık, içe dönüklük, teknoloji bağımlılıklarının dikkatini çekmiş. Tıpkı vakitte bu gençlerin, medeniyetlerin merkezi kadim kent Diyarbakır’daki ulaşım açısından rahat olan tarihi yerler hakkında bile kâfi bilgiye sahip olmadıklarını görmüş. Bu gençler için neler yapabilirim diye düşünen Salık, öğrenciyi merkeze alan “Tarihi Yerlerde Akran Rehberliği Modelini” geliştirmiş. Kentin bir bakıma hak ettiği tanınırlık düzeyine ulaşması ve gençlerin kentlerinin tanıtımında paydaşlardan biri haline gelmesi için öğrencileri ile istekli çalışmalar yapmaya başlamış. Sayıları bine yaklaşan kültür elçileri, elde ettiği muvaffakiyet ve özgüven ile kendilerini her alanda geliştirdiğini söyleyen Salık, “Önceden tahminen bilimsel bir çalışmaya onları dahil edemezdim fakat şu anda tüm alanlarda üretkenler, projeler geliştiriyorlar. Diyarbakır Kültür Elçileri; bir sivil toplum kuruluşu üzere çalışmaya başladı. Kızlarımızdaki muvaffakiyetleri gören aileler onları daha çok destekledi” diyor.
KEKEME BİR SUNUCU OLMAK İSTEDİM
Yaşadığı durumun bir zahmet olduğunu ve bu durumun “kekemelik” diye bir isminin olduğunu birinci sefer ilkokulda öğrendiğini söyleyen Seda Fırın, ailesinde de var olan kekemelik nedeniyle okula başlayana kadar isminin “S-S-S-Seda” olduğunu tabir ediyor. Tahsil hayatı boyunca akran zorbalığı ve yetersiz hissettirilme üzere durumlarla sıklıkla karşılaştığını söyleyen Fırın, bu zorbalığın onu yıldırmaktan çok sorgulamaya ittiğini söylüyor. “Neden bu türlü oldu, bir şeyler yapabilir miyim, neler yapabilirim?” üzere soruların peşine düşen Fırın, kendi için attığı adımlar küçük de olsa sonuç verince hem kendi hayatında, hem de toplumda bir şeyleri değiştirebilmek umuduyla yola zorbalığı bir fırsata dönüştürmek gayesiyle çalışmaya koyulmuş.
Fırın, öyküsüne inanan arkadaşları ve başka kekeme bireylerin de yanında olmasıyla birlikte kekemeliğin ne demek olduğunu anlatmak için kolları sıvamış. “Kekeme bir birey olarak irtibat fakültesi okumak benim fikrimdi” diyen Fırın’ın kararındaki en büyük destekçilerinden biri annesi olmuş. “Kekele TV projesi benim kekemeliğimin tetiklendiği, blokların ortaya çıktığı bir gün konuşmama şahit olan birisinin ‘Bu konuşmaya bağlantı fakültesinde ne işin var?’ demesiyle ortaya çıktı” diyen Fırın, kekemeliği yenilikçi, pratik yollarla ve olduğu üzere insanlara anlatmak istemiş. Bunun üzerine bir dayanışma ağı olarak Kekele TV’yi kurmuş. “Kekele TV’de kekemeliği topluma gerçek, yaşanmış olaylar üzerinden, kekemeliği olan bireylerin ağzından, kendi kıssalarıyla anlatıyoruz. Burada kanalı ziyaret eden izleyiciler, kekemeliğin dizilerde, sinemalarda yansıtıldığı üzere tek tip bir durum olmadığını, herkeste farklı seyrettiğini öğrenirken çocuğunda kekemelik olan aileler ise çocuklarının mümkün hislerini öğreniyor” diyen Fırın, tekrar Lisan ve Konuşma Terapistleri ile adayları ise danışanlarının iç dünyasını kanalları aracılığıyla öğrenebileceğini belirtiyor.