Beyaz perde uyanıklığı: Parayı al sonra senaryoyu değiştir - İncili Kadın

Direktör Emin Alper’in “Kurak Günler” sineması, Cannes Sinema Festivali’nin “Belirli Bir Bakış” seçkisinde prömiyer yapmış, “Queer Palm” yani LGBT sinemaların gösterildiği kısımda de aday olmuştu. Kültür Bakanlığı takviyeli diyerek itibar topladığı sineması Cannes’dan mükafatsız döndü. Direktörü, bakanlık dayanağı onayından sonra senaryoyu değiştirdiğini verdiği röportajda itiraf etti. Bu durum, dayanak fonlarının uyanık direktörler tarafından harcanmaması için nelerin yapılması gerektiğini sorgulattı.

Direktör Alper’in sinemasının dayanak kıssası şöyle: 2019 yılında T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na “Balkaya” projesiyle başvuran Emin Alper, 950 bin lira dayanağa hak kazanıyor. Bu takviyeden avans alarak projesini hazırlıyor. Takviye kararından bir buçuk iki sene sonra senaryo değişikliğine gidip, sinemanın ismini de “Kurak Günler” olarak değiştiriyor ve LGBT bağını merkeze koyuyor. Alper, senaryo değişikliğine gittiğini Variety’ye verdiği röportajda “Halk ortasında homofobinin yaygın olmasının yanı sıra devlet homofobik bir siyaset geliştirdi, bilhassa yeni dijital platformlara karşı. Hasebiyle öyküye homofobiyi dahil etmeye karar verdim ve nitekim uygun uydu” tabirleriyle anlattı. Bakanlığa projesini teslim edip, dayanağın tamamını alma süreci ise 2023’te tamamlanacak.

YETMİŞ BEŞ MİLYON LİRA TAKVİYE

Edindiğimiz bilgilere nazaran Kültür ve Turizm Bakanlığı Sinema Genel Müdürlüğü her yıl sinema imal takviyesi kapsamında yetmiş beş milyon civarında ödenek ayırıyor. Bu takviyenin dörtte bir oranı; senaryo değişikliği, kefil kefalet işleriyle ilgili zorluk yahut başvuranların kendi ortalarındaki uyuşmazlıklardan ötürü kullanılamıyor.

VİZYON DA SÜRECE DAHİL

Bakanlık desteklediği senaryonun geliştirilmesi ve olgunlaştırılmasıyla ilgili değişikliklere de müsaade veriyor. Lakin yapısal, ahlaka mugayir, şiddet içeren, terör örgütü propagandası üzere değişikliklere onay vermiyor. Bu durumlarda verdiği dayanağı icra yoluyla faiziyle birlikte geri alıyor. Aylin sineması bunun en bilinen örneği. Kısa sinema dayanağı alan direktör Ozan Yoleri, sinemasında büyük değişikliklere gittiği için dayanağını iade etmek zorunda kalmıştı.

Emin Alper’in sinemasından yola çıkarsak karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor. Müracaat tarihinden itibaren işi teslim etme sürecine kadar ortada dört yıl var. Bu süreçte sinemaların ön gösterimleri yapılıyor, şenlik seyahati başlıyor ve vizyona girmesi bekleniyor. Çünkü dayanaklar üç kademede yapılıyor. Dayanağın birinci kısmını mukaveleyi yapınca, ikincisini ise sinemaya başladığında alan direktör, son dayanağı yani üçte birlik kalan kısmı vizyondan sonra, mali müşavir raporuyla dayanak süreci kapandığında alabiliyor.

SON DAYANAK CAZİP DEĞİL

Vizyona girmese bile sinema ön gösterim ismi altında şenliklerde reklamını gereğince yapmış, bakanlık takviyesini kullanarak da itibar kazanmış oluyor. Sonrasında takviyenin ödenmemesi yahut ödenen avansın geri istenmesi uyanık direktörler için bir yaptırım değil. Aslında sinema vizyona girmeden evvel bakanlığa bir kopyasının teslim edilmesi mecburî. Lakin bazen direktörler vizyondan sonra da sinemalarını teslim etmeyip, son takviyeden feragat edebiliyor. Çeşitli kurnazlıklarla sinemaları üzerinde oynayan direktörler için son takviye cazip değil. Bu işin içinde olan uzmanlar, ön gösterimden evvel de sinemanın izlenip, şenlik süreçlerinin başlamasını öneriyor. Tahminen takviye kademelerinin buna nazaran düzenlenmesi bir tahlil olabilir. Bu biçimde beyaz perde uyanıklarının önüne geçilip, bu takviyelere ulaşamayan direktörlere de alan açılmış olur.