Günümüzde Batı’da en süratli yükselen dinin İslam dini olduğu gerçeği, kimi ülkelerde İslamafobiyi de yükseltmiş bulunmaktadır. İslam karşıları bu gelişmelere karşı çeşitli kışkırtıcılık yollarına başvurmakta İslam/Müslüman düşmanlığını siyasal maksatları için kullanmaktadır. Bunlara nazaran, “İslam’ın Batı’da yayılması ivedilikle durdurulması gereken son derece ziyanlı bir gelişmedir. Tekrar onlara nazaran, İslam’ın Batı’da yayılışı durdurulamıyorsa o vakit İslam ve Müslümanlar ‘ehlileştirilmelidirler’ ya da daha açık bir tabirle Batı’nın laik ve liberal bedellerini benimseyecek halde entegre yahut asimile edilmelidirler.”
Avrupa’daki bu yaklaşımın devletleri ve toplumları nasıl yönlendirdiği konusunda derinlikli araştırmalar olmadığı üzere, bu bahiste yazılmış eser de epeyce azdır.
Uzun yıllardır Almanya’da yaşayan Prof. Dr. Merdan Güneş, akademik araştırmalarını şahsi tecrübe ve gözlemleriyle birleştirerek Hristiyanlık ve İslam’ın, özel olarak Almanya’da genel olarak Avrupa’daki serencamına değindiği “Devlet, Kilise ve Cami- Almanya’da Din ve Eğitim Politikaları” isimli kitabında çeşitli araştırmalar ve karşılaştırmalar ışığında bu mevzuyu ele alıyor.
DİN VE DEVLET BAĞLANTISINA BAKIŞ
Güneş, kitabının birinci kısmında Hristiyanlıktan yola çıkarak devlet-din bağının günümüze kadar nasıl seyrettiğini ele alarak kimi tespitlerde bulunmakta. Her ne kadar bu kısım kitabın içeriğiyle ilgisiz sanılsa da Güneş, Almanya örneğinde Hristiyanlığın durumu ve Hristiyanların İslam’a yaklaşımlarında öne sürdükleri görüşlerin münasebetlerini anlayabilmenin değerli olduğunu belirtmekte; “ Hristiyanlığın din-devlet bağı ve sekülerleşme serencamı “Batı’da İslam” problemini anlamada bir alt yapı görevi görmektedir. Bu tarihi deneyim ve sıkıntılar anlaşılmadan Avrupa’da İslam’a dair sıkıntılara yaklaşmanın sıkıntı olduğu aşikardır.”
Güneş, bu doğrultuda ABD ve kimi Avrupa devletlerinin din ile alakalarını gözden geçirmekte ve bu ülkelerde dini yapılanmaların ne halde olduğuna dikkat çekmekte. Kitabın ana araştırma hususlarından olan “Almanya’da din ve dindarlık” kısmında ise, “Almanya’da halkın dindarlık durumu nedir? Günlük hayatlarında beşerler için din, inanç ve Tanrı’nın bir ehemmiyeti var mıdır? Günlük hayatları şekillendirmede bu çeşit kıymetlerin bir rolü kelam konusu mudur? Gerek sekülerleşme paradigmasını gerekse dinin tekrar canlanışını destekleyen dinin kişiselleşmesi teorisini izhar eden işaretler nelerdir” üzere mevzular masaya yatırılıyor. Güneş’ nazaran “Almanya kendi tarihi gerçekliği içinde gelişmiş dinle uyumlu bir modeli temsil ediyor. Din realitesine toplum için kaçınılmaz bir paha olarak yaklaşıyor. Devlet dini kendi tarihi gerçekliği içerisinde kazanılmış Alman kimliğinin değerli bir öğesi olarak algılıyor. Bu sebeple de Hristiyan pahalarını örgün eğitim içerisinde yeni kuşağa kazandırılması gereken anayasal bir hak olarak düzenleniyor. Hasebiyle da kendi tarihi ve ulusal kıymetleriyle örtüşen, toplum ve devlet çıkarlarını birlikte göz önünde bulunduran istikrarlı ve karşılıklı yardımlaşma prensibine dayanan rafine bir model sunuyor.”
KENDİ YAŞADIKLARINDAN ÖRNEKLER VERİYOR
Kitabın “Almanya’da İslam ve Müslümanlar” kısmında Almanya’daki Müslümanlara ve İslam’a yaklaşım sosyolojik olarak ele alınmakta. Müellif, bu kısma Almanya’da kendi yaşadıklarından yola çıkarak giriş yapmakta, yaşadığı zorlukları lisana getirmekte. Anlattıklarından anlaşıldığına nazaran Almanya’da da Müslüman Türkler ortasında Türkiye’dekine benzeri ihtilaflar kelam konusu. Bu ise orada yaşayan Müslüman Türkleri epey olumsuz etkileyen bir durum. Fakat bu durum Almanların Müslüman Türklere bakışını etkileyen bir durum değil. “2005 yılında yapılan bir anketin sonuçlarına nazaran Alman toplumu Müslümanlar ortasındaki farklı anlayışların farkında olmaksızın hepsi hakkında daha çok medya kaynaklı olumsuz genellemelere sahip.”
Bielefeld Üniversitesi’nin yaptırdığı araştırmanın sonuçlarına nazaran; “Almanya’da yabancı, bilhassa de İslam düşmanlığı halkın orta kısmında de gitgide artan bir eğilime sahip.”
Bu bahiste yapılmış bir öbür ankete nazaran ise “Alman halkının yüzde 83’ü İslam’ı fanatizm ve radikalizm ile bir görürken Hristiyanlık dinini % 80 oranında başkasını sevme ve yüzde 71 oranında ise insan haklarıyla eş tutabilmektedir.”
Müslümanların Almanya’da toplumla münasebetlerinin ne seviyede olduğuyla ilgili yapılmış olan araştırmalarda ortaya çıkan sonuçlara nazaran “Müslümanların gerek komşularıyla, gerekse iş yerlerinde toplumun öbür kesitleriyle ilgilerinde sorun yaşamadıkları ve yaklaşık % 65 oranında bu türlü bir bağlantının var olduğu belirtilmektedir. Almanya’da doğmuş ve büyümüş olanların toplumsal ilgilerinin başkalarına göre daha ağır olduğu tespit edilmektedir. Başka bir tabirle Müslümanların daha yakın bağlantıda olma noktasında istekli oldukları ayrıyeten vurgulanmaktadır.”
Almanya’da din ve eğitim siyasetlerini irdeleyen kitapta resmi istatistik bilgilerine dayalı olarak hem teolojik hem de sosyolojik açıdan din ve dindarlık konusunun, bilhassa de Almanya örneği üzerinden ne manaya geldiği değerlendirilmekte. Evvel Hristiyanlık dininin Batı’da gelişimi ve mevcut yeri analiz ediliyor akabinde ise Türk ve Müslümanların Almanya’daki serüveni süreç içerisinde ele alınıyor.
İslam’ın ve Müslümanların Avrupa’da ve özellikle Almanya’da bugüne geliş süreciyle ilgili bilgiler edinmek isteyenler için “Devlet, Kilise, Cami- Almanya’da Din ve Eğitim Siyasetleri “adlı kitap okunması gerekli kitaplar ortasında değerli bir yere sahip.